Przede wszystkim zdefiniujmy, co oznacza określenie „coach prowokatywny”. Dla mnie oznacza to: dobry coach, który jest sprawny w używaniu technik prowokatywnych. Tylko tyle ile aż tyle.
Bo coaching prowokatywny nie jest jakąś zupełnie oddzielną „szkołą” coachingu. Nie jest jakimś zupełnie oddzielnym systemem. Jest prostu uzupełnieniem warsztatu coacha. Świetnym, skutecznym i wymagającym, uzupełnieniem, ale jednak uzupełnieniem.
Zatem: Kto to taki ten Coach Prowokatywny?
Jest kilka cech, które wyróżniają coacha prowokatywnego.
Elastyczność jest jedną z najważniejszych cech coacha prowokatywnego. Każda osoba jest inna i reaguje na różne bodźce w odmienny sposób. Coach prowokatywny dostosowuje stosowane techniki do każdego klienta – niektóre osoby mogą lepiej reagować na bezpośrednie podejście, inne mogą potrzebować subtelniejszych wyzwań. Klient może różnie reagować na zachowania coacha, zwłaszcza że sesja prowokatywna różni się bardzo od „tradycyjnej”. Dlatego coach prowokatywny szybko reaguje i dostosowuje się do tego, co się dzieje. Elastyczność pozwala coachowi na na eksperymentowanie z różnymi formami pracy i dobieranie najskuteczniejszych w danym momencie sesji.
Uważność to kluczowa umiejętność w coachingu. Nie tylko w coachingu prowokatywnym. Uważność wymaga od coacha pełnej obecności i skoncentrowania na kliencie. Głębokie słuchanie pozwala na wyłapywanie subtelnych sygnałów werbalnych i niewerbalnych. Uważny coach jest w stanie zidentyfikować, klient ukrywa prawdziwe przekonania za fałszywymi wymówkami lub nieświadomie unika kluczowych tematów. Uważność i elastyczność pozwalają coachowi szybko dostosować swoje zachowanie, kiedy zauważa, że klient zaczyna czuć się zbyt niewygodnie, albo odwrotnie – potrzebuje silniejszego bodźca do dalszego rozwoju. Dzięki uważności, coach stosuje techniki prowokatywne w sposób precyzyjny i celowy. W ten sposób coaching prowokatywny jednocześnie skutecznym i bezpiecznym narzędziem wspierającym rozwój.
Życzliwość jest jest jednym z filarów coachingu prowokatywnego. Jeżeli jest jej za mało, coaching na pewno nie jest prowokatywny. Coach prowokatywny wie, że jego zadaniem jest wspieranie klienta, a nie wywoływanie niepotrzebnego stresu. Życzliwość jest podstawą zaufania – klient musi mieć pewność, że nawet najdziwniejsze pytania czy wyzwania mają na celu jego dobro i rozwój. Coach prowokatywny z życzliwością potrafi prowadzić klienta w obszary dla niego trudne, jednocześnie dając mu poczucie bezpieczeństwa, które pozwala klientowi zmierzyć się z tymi trudnościami (czasem pierwszy raz w życiu). Coach prowokatywny jest świadom emocjonalnego stanu klienta i dostosowuje intensywność tego, co robi, w zależności od jego reakcji. Dzięki życzliwości coaching prowokatywny jest narzędziem wsparcia, a nie konfrontacji..
Stabilność emocjonalna coacha prowokatywnego – równie ważny filar skutecznej pracy prowokatywnej. Praca z klientami w procesie prowokatywnym może wywoływać u klienta silne emocje, dlatego ważne jest, aby coach potrafił zachować spokój i Kim był w pewnym sensie wzorcem stabilności „skałą” na której może oprzeć się klient. Coach musi być niewzruszony, nawet kiedy klient wyraża frustrację, złość czy opór. Coach nie daje się ponieść emocjom, więc potrafi lepiej ocenić, kiedy i jak intensywnie stosować techniki prowokatywne, co z kolei pomaga klientowi w efektywniejszym przetwarzaniu wyzwań. W ten sposób stabilność emocjonalna staje się nie tylko cechą osobistą, ale także profesjonalnym narzędziem, które zwiększa skuteczność coachingu prowokatywnego.
Umiejętności aktorskie są także istotnym elementem coachingu prowokatywnego. Coach często musi przybierać różne role, aby wywołać określone reakcje u klienta. Choć zasadniczo coach odgrywa rolę „adwokata diabła”, jego zachowanie, sposób wyrazu, odgrywane emocje mogą, i często potrzebują, zmieniać się z chwili na chwilę. Coach może też używać humorystycznych gestów i wypowiedzi, które zaskoczą klienta i zmuszą go do refleksji nad swoimi przekonaniami. Coach prowokatywny potrafi wcielać się w różne postaci i jest w stanie w nieoczywisty sposób zmieniać kierunek i ton sesji – wprowadzać element zaskoczenia, co często prowadzi klienta do głębszej autorefleksji. Różnorodność ról, jakie może przybrać coach, sprawia, że sesje są mniej przewidywalne i bardziej skuteczne w przełamywaniu wewnętrznych barier i nieużytecznych przekonań klienta.
Dystans do siebie jest niezbędny w pracy coacha prowokatywnego. Pomaga zachować lekkość i humoru w trakcie prowokatywnych interakcji. Coach, który ma dystans do siebie, nie obawia się własnych błędów ani reakcji klienta. Wie, że jego głównym celem jest wspieranie rozwoju klienta, a nie dążenie do „doskonałości”. Pozwala na prowadzenie sesji w sposób spontaniczny i autentyczny, a to buduje zaufanie w tej relacji. Dystans do siebie umożliwia również coachowi swobodne korzystanie z różnych rodzajów humoru (wspaniale je sklasyfikował Brian Kaplan), który jest kluczowym narzędziem coachingu prowokatywnego. Coach, który umie się śmiać z samego siebie, daje klientowi przestrzeń do otwarcia się i zaangażowania, daje bezpieczeństwo w poruszaniu trudnych tematów. Dystans do siebie nie tylko wzmacnia relację coach-klient, ale także zwiększa skuteczność interwencji prowokatywnych.
Umiejętność improwizacji to z jednej strony połączenie uważności, elastyczności, umiejętności aktorskich, z drugiej strony jest tak ważna, że wymieniam ją jako osobną cechę. Coaching prowokatywny mocno polega na improwizacji. Planowanie jest dobre, spontaniczność jeszcze lepsza. Coach, który potrafi improwizować, jest w stanie wprowadzić do sesji nowe, nieoczekiwane elementy, które wywołają zaskoczenie i zmienią kierunek refleksji i emocji klienta często wywołując dysonans poznawczy, a to już połowa sukcesu, gdy potrzebujemy zmienić przekonania, nawyki, interpretacje.
W coachingu prowokatywnym improwizacja nie polega na działaniu chaotycznym, tylko na umiejętności kreatywnego i spontanicznego wykorzystywania narzędzi coachingowych w odpowiedzi na bieżącą sytuację. Dzięki temu proces coachingowy jest bardziej dynamiczny, angażujący i skuteczny w osiąganiu zmian.
Humor
Poczucie humoru dodaje lekkości. Humor, śmiech, daje bezpieczeństwo i otwiera drogę do zmian.
Śmiech otwiera klienta na głębszą refleksję nad swoimi przekonaniami, a jednocześnie pozwala na bardziej swobodną i autentyczną interakcję. Coach, który umiejętnie wplata humor w sesje, pomaga klientowi spojrzeć na wyzwania z dystansem, co prowadzi do zmiany perspektywy. Jednak uwaga! Nie chodzi o to, by zlekceważyć problemy klienta, ale by rozluźnić atmosferę i stworzyć przestrzeń do bardziej twórczej pracy nad zmianą. Humor pozwala również na budowanie głębszej relacji z klientem. Pozwala także na swobodne przeskakiwanie coacha między archetypowymi rolami, z których najciekawszą jest rola błazna. Pozwala to w sposób szybki, intuicyjny i efektywny przywrócić klientowi pozycję “sprawcy” czyli tego, kto zarządza swoim życiem i bierze za nie odpowiedzialność. I dodatkowo zabezpiecza coacha przed wypaleniem.
Wysoki poziom etyczny jest absolutnie niezbędny. Techniki prowokatywne silnie oddziałują na emocje klienta. Coach musi być świadomy, gdzie kończy się zdrowa prowokacja, a zaczyna nadużycie. Potrzebujemy tutaj bardzo mocno oddzielić dwie postawy: błyskotliwe poczucie humoru wykorzystywane dla zyskania uznania, od humoru prowokatywnego używanego na rzecz i dla dobra klienta. Ta pierwsza postawa dowartościowuje osobę popisującą się błyskotliwym humorem, gdy ta druga może się wiązać z brakiem uznania dla intelektu, a często z pozornym doznawaniem porażek przez coacha.
Zatem coach prowokatywny przed sesją zamyka swoje ego w szufladzie. Humor, stawianie wyzwań, szybka i intuicyjna interakcja nigdy nie jest celem samym w sobie, tylko narzędziem wspierającym rozwój klienta. Granice prowokacji wyznacza przede wszystkim dobro klienta – coach powinien mieć na uwadze jego emocjonalne bezpieczeństwo i gotowość do konfrontacji z trudnymi tematami.
Kontrakt zawierany pomiędzy klientem a coachem powinien w jakiś sposób zawierać obustronną zgodę na techniki prowokatywne. Bez takiego kontraktu trudno sobie wyobrazić efektywny coaching prowokatywny.
Odpowiedź na postawione na początku pytanie ” Coach prowokatywny – kto to taki” jest oczywiście znacznie dłuższa. Po więcej zapraszam do Mistrzowskiej Szkoły Coachingu Prowokatywnego