Autorka: Aleksandra Magarewicz
Klucz do skutecznego coachingu prowokatywnego
Twórcą coachingu prowokatywnego jest Frank Farrelly. Na bazie jego pracy powstała lista Czynników Farrelly’ego, które zostały zdefiniowane przez Jaapa Hollendera. To zachowania, wzory strategii i działania mentalne, które można zastosować podczas pracy z klientem. Te zasady opierają się na praktyce i opisują to, co coach może rzeczywiście robić. Podział koncentruje się na 7 grupach, w tym zachowaniach stałych, zachowaniach warunkowych oraz ogólnych narzędziach prowokatywnych.
Aby pozostać w duchu coachingu prowokatywnego, zaczynamy od szóstego punktu wskazanego w „Zachowaniach stałych”, czyli „Nie pomagaj klientowi!”
Choć ta fraza może zaskakiwać, kryje się za nią istotny przekaz.
Jak rozumiemy pomoc?
Coaching ma na celu wspieranie klienta, ale kluczowe jest zrozumienie, co oznacza „pomoc”. Często polega ona na poszukiwaniu rozwiązań dla klienta, co może prowadzić do odebrania mu decyzyjności. Jako ludzie, mamy naturalną potrzebę doradzania, jednak ważne jest, aby postawić granice i złożyć odpowiedzialność za życie klienta w jego ręce.
Coaching prowokatywny zakłada, że klient ma w sobie siłę i zdolność do rozwiązywania swoich problemów i osiągnięcia celów. Coach nie angażuje się w poszukiwanie rozwiązań, lecz prowokuje klienta do refleksji, co pozwala mu spojrzeć na swoje wyzwania z nowej perspektywy.
Dlaczego „nie pomagaj klientowi” jest kluczowe?
Coaching prowokatywny bywa niezrozumiały dla ewentualnych obserwujących. Patrząc na pracę coacha z boku, można odnieść wrażenie, że nie ma w tej pracy wsparcia klienta na drodze jego rozwoju, a jest tylko kpina z klienta.
Tymczasem coaching prowokatywny spełnia wymagania Kluczowych
Kompetencji Coachingowych ICF, czego przykłady pokażę. Pamiętajmy też, że coaching prowokatywny nie zastępuje coachingu nie-prowokatywnego, a stanowi jego uzupełnienie, dając coachowi dodatkowe, mocne narzędzia prowadzenia klienta do zmiany.
Coaching prowokatywny:
1. Wspiera autonomię klienta
Wspieranie autonomii klienta to kluczowy element coachingu prowokatywnego. Kiedy coach pozwala klientowi na samodzielne odkrywanie rozwiązań, wzmacnia jego poczucie sprawczości. Klient, który podejmuje decyzje i znajduje odpowiedzi na swoje pytania, staje się bardziej pewny siebie i niezależny.
Zwykle coach powinien zadawać pytania, które skłaniają klienta do myślenia, zamiast oferować gotowe rozwiązania. Jednak w coachingu prowokatywnym jest możliwość oferowania gotowych rozwiązań (zgodnych z ideą przewodnią: im bardziej absurdalnych, tym lepiej). „Narzucanie rozwiązań” prowadzi do buntu u klienta. A to powoduje poszukiwanie argumentów. To pozwala rozwijać umiejętność krytycznego myślenia i podejmowanie decyzji.
Taką drogę znajdujemy również w kompetencjach coachingowych ICF:
- Ustanawianie i utrzymywanie relacji z klientem – Wspieranie autonomii klienta jest kluczowe dla budowania zaufania i relacji. Coach, który pozwala klientowi na samodzielne odkrywanie rozwiązań, wzmacnia jego poczucie sprawczości, co jest fundamentem efektywnej współpracy. Używanie przez coacha narzędzi prowokatywnych wymaga uzgodnienia tego z klientem.
- Ustalanie celów – Klient, który podejmuje decyzje, jest bardziej zaangażowany w proces ustalania celów, co prowadzi do większej motywacji i odpowiedzialności za ich realizację.
2. Prowokuje refleksję
Prowokowanie refleksji to kolejny istotny aspekt coachingu prowokatywnego. Coach, który nie pomaga w tradycyjny sposób, stawia na głębsze zrozumienie przez klienta swoich myśli, emocji i działań. Zamiast dostarczać odpowiedzi, coach kieruje klienta do zastanowienia się nad swoimi przekonaniami i motywacjami. Dzięki temu klient ma szansę na głębsze zrozumienie siebie i swoich potrzeb.
Refleksja prowadzi do głębszego zrozumienia siebie. Prowokując poprzez wyolbrzymianie czy celowe, błędne rozumienie słów klienta, prowadzimy go drogą, która może być całkiem nowa i nieznana, a to często może kończyć się poznaniem nowej części siebie.
W ICF to odpowiednio:
- Słuchanie aktywne – prowokowanie refleksji wymaga umiejętności aktywnego słuchania, aby coach mógł zrozumieć myśli i emocje klienta oraz zadawać odpowiednie pytania, które skłonią go do głębszej analizy.
- Zadawanie pytań – coach, który prowokuje refleksję, skutecznie wykorzystuje pytania, aby pomóc klientowi w odkrywaniu nowych perspektyw i zrozumieniu siebie. Celem zadawania pytań przez coacha jest pobudzenie klienta, by znajdował własne odpowiedzi. Coach prowokatywny zamiast pytać, może sam dawać odpowiedzi. Ich absurdalność sprawia, że klient poszukuje swoich własnych odpowiedzi.
3. Unika ułatwiania drogi
Unikanie ułatwiania drogi to element, który pozwala klientowi na naukę przez doświadczenie. Kiedy coach zbyt mocno angażuje się w poszukiwanie rozwiązań, może nieświadomie odebrać klientowi możliwość samodzielnego radzenia sobie z wyzwaniami.
W coachingu prowokatywnym coach stara się nie ułatwiać drogi, co pozwala klientowi na doświadczanie procesu i uczenie się na własnych błędach. Prowokując, zaprzeczając problemom klienta coach prowokatywny pozwala klientowi na rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów i zwiększa jego odporność na trudności.
Kompetencje ICF mówią o:
- Ustalaniu i utrzymywaniu granic – unikanie ułatwiania drogi oznacza, że coach musi umieć ustalać granice, aby nie przejąć odpowiedzialności za proces rozwiązywania problemów klienta. To pozwala klientowi na naukę przez doświadczenie.
- Pracy z różnorodnością – coach, który nie ułatwia drogi, może lepiej dostosować swoje podejście do indywidualnych potrzeb klienta, co jest istotne w pracy z różnorodnymi osobami.
4. Zachęca do odpowiedzialności
Zachęcanie do odpowiedzialności to kolejny element coachingu prowokatywnego. Klient powinien czuć się odpowiedzialny za swoje decyzje i działania. Kiedy coach nie pomaga bezpośrednio, pozwala klientowi przejąć kontrolę nad własnym procesem rozwoju.
W praktyce oznacza to, że prowokująco może „odbierać” chęć samodzielnego podjęcia decyzji, „negując” pomysły klienta. Zdziwienie, zaskoczenie czy nawet gniew to nieraz reakcje, które pozwalaj odkryć co i w jaki sposób klient chce zrealizować w swoim życiu.
Wśród kompetencji ICF znajdziemy również:
- Utrzymywanie odpowiedzialności – zachęcanie do odpowiedzialności jest kluczowe w coachingu. Coach powinien wspierać klienta w przejmowaniu kontroli nad swoim procesem rozwoju, co jest zgodne z tą kompetencją.
- Wspieranie rozwoju – Klient, który czuje się odpowiedzialny za swoje decyzje, jest bardziej skłonny do podejmowania działań, co wspiera jego rozwój osobisty i zawodowy.
5. Tworzy przestrzeń na własne odkrycia
Tworzenie przestrzeni na własne odkrycia jest również częścią coachingu prowokatywnego. Ważne jest, aby stworzyć atmosferę, w której klient może eksplorować swoje myśli i uczucia bez presji. „Nie pomagaj” staje się zatem zachętą do pozwolenia klientowi na odkrywanie i uczenie się w swoim tempie.
Coaching nie-prowokatywny unika oceniania i krytykowania klienta. Coaching prowokatywny daje na to miejsce. W bezpiecznej przestrzeni, w której klient może dzielić się swoimi myślami i uczuciami, spojrzenie na siebie w ten celowo przerysowany sposób pozwala zdystansować się od siebie. Poprzez humor oraz życzliwość, które są podstawą podczas sesji coachingowych, klient może swobodnie eksplorować swoje emocje i myśli, co prowadzi do głębszego zrozumienia siebie.
Jest to też mocno powiązane z kompetencjami ICF:
- Etyką i profesjonalizmem – tworzenie przestrzeni na własne odkrycia wymaga od coacha przestrzegania zasad etyki i profesjonalizmu, aby zapewnić klientowi bezpieczne środowisko do eksploracji.
- Wykorzystywaniem narzędzi i technik – coach prowokatywny może wykorzystywać różne techniki, takie jak humor czy przerysowanie, aby stworzyć przestrzeń do odkryć.
Dlaczego „nie pomagaj klientowi” jest kluczowe?
Podsumowując – coaching prowokatywny, podobnie jak tradycyjny wspiera u Klienta proces uczenia się i osiągania rezultatów.
A podejście „nie pomagaj klientowi” w coachingu prowokatywnym jest ważne, ponieważ:
- Wspiera autonomię klienta, co prowadzi do większej pewności siebie i niezależności.
- Prowokuje refleksję, co umożliwia klientowi głębsze zrozumienie siebie i swoich potrzeb.
- Unika ułatwiania drogi, co pozwala klientowi na naukę przez doświadczenie i rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów.
- Zachęca do odpowiedzialności, co sprawia, że klient przejmuje kontrolę nad swoim procesem rozwoju.
- Tworzy przestrzeń na własne odkrycia, co pozwala klientowi na eksplorację swoich myśli i emocji w bezpiecznym środowisku.
To podejście nie tylko wspomaga klienta w rozwoju, ale także jest zgodne z kluczowymi kompetencjami coachingowymi ICF, co czyni je niezwykle wartościowym narzędziem w praktyce coachingowej.
Warto pamiętać, że coaching to nie tylko pomoc, ale przede wszystkim proces, który pozwala klientowi na odkrywanie własnych możliwości i potencjału.
